Η Κυρά Σαρακοστή είναι ένα από τα παλαιότερα και ομορφότερα Ελληνικά έθιμα που σηματοδοτεί την έναρξη της Μεγάλης Σαρακοστής του Πάσχα, σήμερα όμως λίγο πολύ ξεχασμένο. Λειτουργούσε στην ουσία ως ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο το οποίο βοηθούσε τους παλιούς να μετρούν τις εβδομάδες που μεσολαβούσαν από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Μεγάλη Εβδομάδα.
Ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά, που απεικόνιζε μια γυναίκα, που έμοιαζε με καλόγρια, με 7 πόδια-ένα για κάθε βδομάδα της Σαρακοστής, σταυρωμένα χέρια γιατί προσεύχεται, ένα σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και χωρίς στόμα γιατί νηστεύει. Στο τέλος κάθε εβδομάδας, αρχής γενομένης από το Σάββατο μετά την Καθαρά Δευτέρα, της έκοβαν ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο. Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι (περιοχή της Χίου), το οποίο τοποθετούσαν μαζί με άλλα. Όποιος το έβρισκε θεωρούνταν τυχερός και γουρλής. Σε κάποιες περιοχές, το έβδομο πόδι το τοποθετούσαν μες στο ψωμί της Ανάστασης και όποιος το έβρισκε του έφερνε γούρι.
Εκτός από χαρτί, η Κυρά-Σαρακοστή μπορεί να φτιαχτεί επίσης από ύφασμα,μια πάνινη κούκλα που τη γέμιζαν με πούπουλα,αλλά και από ζυμάρι,αλατόζυμο,επειδή έχει πάρα πολύ αλάτι,δεν χαλάει και μπορεί να διατηρηθεί για αρκετό καιρό και έχει τις ιδιότητες του πηλού ή της πλαστελίνης. Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν 7 φτερά κότας,το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και ένα φτερό. Ο “κουκουράς”,έτσι το έλεγαν,ήταν ο φόβος των παιδιών.
Για το έθιμο της κυρα-Σαρακοστής έχουν γραφτεί οι παρακάτω στίχοι:
Την κυρά Σαρακοστή
που ‘ναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν’
με αλεύρι και νερό.
Για στολίδι της φορούσαν
στο κεφάλι ένα σταυρό
μα το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό.
Και τις μέρες τις μετρούσαν
με τα πόδια της τα επτά
κόβαν’ ένα τη βδομάδα
μέχρι να ‘ρθει η Πασχαλιά.
Η συνταγή της κυρά-Σαρακοστής!
Συστατικά
3 κούπες αλεύρι
1 κούπα αλάτι
1 κούπα νερό
μπαχαρικά για διακόσμηση όπως γαρύφαλλο ή μαχλέπι
Εκτέλεση
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 160° C στον αέρα.
Βάζουμε τα υλικά για το ζυμάρι σε ένα λεκανάκι και τα ζυμώνουμε μέχρι να γίνει μια ελαστική και ωραία ζύμη.
Πλάθουμε την Κυρά Σαρακοστή με το ζυμάρι φτιάχνοντας το σώμα, τη φούστα, το πρόσωπο, τα πόδια της, τη διακοσμούμε όπως θέλουμε και τη βάζουμε σε ένα ταψί το οποίο έχουμε στρώσει με λαδόκολλα.
Ψήνουμε για 20 με 30 λεπτά. Μας ενδιαφέρει να στεγνώσει και όχι να «ψηθεί».
Tip
Πρόκειται για μια εύκολη ζύμη η οποία για να φτιαχτεί μπορεί να θέλει και λίγο ακόμα νερό το οποίο προσθέτουμε λίγο-λίγο.
ΠΡΟΣΟΧΗ! ΔΕΝ ΤΡΩΓΕΤΑΙ!
(Συνταγή: Άκης Πετρετζίκης)
